Hij noemt zichzelf een ‘bouwer’ en hij houdt van vrijheid om te experimenteren. De Noorse kunstenaar Frank Åsnes woont afwisselend in Noorwegen en Nederland. Van alledaagse materialen maakt hij abstracte ruimtelijke objecten die het spel aangaan met de ruimte waarin ze worden opgebouwd, het daar binnenvallende licht en de beschouwer.
Expositie in de Ketelfactory in Schiedam, 2011. (Foto Gerrit Schreurs)
Alledaagse materialen
Frank Åsnes werd in 1962 geboren in Zweden, waar zijn vader op dat moment werkte. Zijn ouders zijn afkomstig uit Sunnfjord, in het zuidwesten van Noorwegen. Zelf heeft hij sinds lang een – zelfgebouwd – huis in de omgeving van Stavanger, aan de Noorse zuidwestkust. Ook werkt hij in het Zeeuwse Vrouwenpolder. Op 23-jarige leeftijd werd Frank toegelaten tot de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Bosch. Sinds die tijd spreekt hij ook Nederlands. Dat hij in de kunst terechtkwam was een dubbeltje op z’n kant, want hij was in Noorwegen ook begonnen aan een studie godsdienstwetenschappen.
Op de academie in Den Bosch, waar hij studeerde aan de afdeling keramiek, ontdekte hij door het werken met klei hoeveel plezier het hem geeft om dingen te doen ontstaan. Zijn objecten werden al tijdens zijn academietijd steeds groter. Dat noodzaakte hem om met maquettes van karton te gaan werken, alvorens het werk uiteindelijk in keramiek uit te voeren. De andere beleving van ruimte die de maquettes opleverden, onder meer een gevolg van de opengewerkte constructies, wekte zijn belangstelling. Hij interesseerde zich daarna vooral voor vormen en materialen.
Na de academie in Den Bosch studeerde Frank enige tijd in Duitsland. Een van zijn docenten aan de Kunstacademie in Düsseldorf was professor Tony Cragg. Åsnes voerde voor hem een aantal keren werk (keramiek) uit in het Europees Keramisch Werkcentrum, dat in die periode in Den Bosch gehuisvest was.
Frank Åsnes bouwt in Goes aan zijn Kleurentoren.
Construeren
Åsnes construeert, hij is een bouwer. Hij maakte grote ruimtelijke vormen. De volumes bereikt hij met een minimum aan materialen en vooral door het benutten van lucht en licht. Elk stukje materiaal doet er voor hem toe en elke fase in het werkproces omgeeft hij met aandacht en zorgvuldigheid. Hij werkt met alledaagse materialen: klei, karton, beton, afvalhout, spaanplaat en plexiglas. Dat geeft hem de vrijheid om te experimenteren. Een werk moet vanzelf ontstaan. Åsnes heeft niet van tevoren uitgedacht hoe het moet worden. Hij wil dingen kunnen uitproberen, kunnen onderzoeken, net zolang tot het “een interessant beeld” oplevert. De keuze voor een vorm hangt deels af van de ruimte waarin hij zijn werk opbouwt. De meeste dingen kan hij op elke willekeurige plek maken en dat biedt hem opnieuw een vrijheid die hij prettig vindt. Tegelijkertijd ervaart hij hoe al zijn werken met elkaar te maken hebben of uit elkaar lijken voort te komen. Ze ontstaan organisch. Een vorm verhoudt zich tot een eerder gemaakte vorm. Net als in de natuur: daarin is ook alles met elkaar verbonden.
In 2004 – toen hij in een week tijd een nieuw kunstwerk moest realiseren – ontdekte hij het werken met wasknijpers. Vele duizenden ervan zet hij vast op een geraamte van wit karton, dat hij modelleert al naar gelang de ruimte hem ingeeft. De knijpers zijn niet lukraak op het karton vastgeklemd, maar weloverwogen daarop neergezet. Dat moet een monnikenklus zijn. Maar voor Åsnes maakt dit hele proces deel uit van het kunstwerk. Het is minstens zo belangrijk als het uiteindelijke resultaat. Vaak integreert hij in zijn exposities ook afbeeldingen van berekeningen, hulplijnen en andere sporen van zijn werkmethode.
Kleurentoren van wit karton en wasknijpers, met aan de wanden twee sculpturen van wit karton. Expositie in W45, Goes, 2016. (Foto Anda van Riet)
Licht, ruimte en de beschouwer
Materialen kiezen, een vorm laten groeien, kleuren neerzetten, dat is wat de kunstenaar doet. Vervolgens is de toeschouwer aan de beurt. Åsnes’ sculpturen doen zich anders voor naar gelang de positie waar je je als kijker bevindt. De sculpturen van karton en wasknijpers komen vanaf een bepaalde positie gezien transparant over, maar vanaf een andere plek juist heel gesloten. Zijn witte kartonnen constructies hebben een soortgelijk effect. Ook hier wordt de beleving bepaald door de plek waar de beschouwer zich in de ruimte bij het kunstwerk bevindt. De vormen zijn opgebouwd uit patronen die zich herhalen en tegelijkertijd gradueel verschuiven. Het licht reflecteert in het werk en wordt er ook door geabsorbeerd, waardoor het wit zich naar grijstinten beweegt.
De kleurenbanen uit zijn laatste wasknijperbeeld zijn vertaald in zijn meest recente werken, kleurrijke wandobjecten gemaakt van hout, papier en lak. Ze werden in de zomer van 2017 voor het eerst geëxposeerd op de tentoonstelling Beeldenstorm in de Abdij in Middelburg.
Frank Åsnes, Achthoek met 12 kleuren, 2017, gekleurd papier, hout en lak, 110×110 cm. (Foto Anda van Riet)
Frank Åsnes, Zonder titel, 12 kleuren, 2017, papier, hout en lak, 150 cm. (Foto Anda van Riet)
Frank Åsnes, Zonder titel, zes kleuren, 2017, papier, hout en lak, 60×60 cm. (Foto Anda van Riet)
Vreugde uit de natuur
De natuur in Noorwegen is voor Åsnes van grote betekenis, maar – anders dan je misschien zou verwachten – niet als inspiratiebron. De aantrekkingskracht zit ‘m meer in het gevoel van vreugde dat de ongerepte ruigheid hem oplevert. Al jong maakte hij ellenlange wandelingen. Hij leerde de ontzagwekkende ruimte hanteren en ondervond hoe de ruigheid je als mens kwetsbaar maakt en verlaten doet voelen. Maar de natuur geeft hem ook het besef van schoonheid en verbondenheid: “Je bent in iets nieuws wat tegelijkertijd heel oud is.” Hij wandelt nog steeds graag en lang in de Noorse natuur, waar hij geniet van de stilte. Het drijft hem ertoe om dingen te creëren, omdat het maakproces hem een gevoel oplevert dat verwant is aan het geluk dat hij in het contact met de natuur beleeft. “Ik wil dat dat ook in het werk zit”, zegt hij in een videoportret.
Exposities
Åsnes exposeerde veel in Noorwegen, maar evenzeer in andere landen. Ook in Nederland was menigmaal werk van hem te zien. Tentoonstellingen met zijn kunstwerken waren er onder meer in de Ketelfactory Schiedam (2011), het CODA Museum Apeldoorn (CODA Paper Art, 2015) en op diverse plaatsen in Zeeland: LN 46 in Middelburg (2014), Ruimte Caesuur in Middelburg (2015), W45 kunstuitleen De Bevelanden in Goes (2016) en de Abdij/Kloostergangen in Middelburg (Beeldenstorm, 2017). De expositie Beeldenstorm, waar vijf nieuwe werken van Åsnes werden tentoongesteld, liep tot 18 augustus 2017.
Expositie Beeldenstorm met werk van Åsnes in de Kloostergangen, Abdij Middelburg. (Foto Anda van Riet)
Bronnen:
Frank Åsnes begroet Aeneas Wilder, Schiedam 2012.
Frank Åsnes, Noorwegen; white volumes and red lines, tentoonstellingscatalogus Ruimte Caesuur, 2015. In te zien op de website van Caesuur.
www.frankaasnes.com
Videoportret van Frank Åsnes, gemaakt naar aanleiding van de expositie in de Ketelfactory.
Ruimte Licht en Schaduw, op website Kunstuitleen De Bevelanden, met daarop ook een fotoreportage van de opbouw van de expositie.
bryggen 